9)
zakład musi posiadać procedury określające sposoby postępowania w celu zapewnienia skutecznej ochrony przed szkodnikami;
powinien być opracowany system kontroli i monitoringu obecności szkodników dla całego zakładu;
określone inspekcje;
należy stosować skuteczne posiadające atesty środki ochrony przed dostępem i bytowaniem szkodników;
zwalczanie szkodników przy użyciu środków chemicznych dokonywane jest tylko przez uprawniony personel;
szczelność budynku i otoczenia jest najważniejszym elementem w programie ochrony przed szkodnikami;
środki do zabezpieczenia zakładu przed szkodnikami m.in.:
a) lampy owadobójcze;
b) pułapki wabiące insekty;
c) pułapki na gryzonie;

wszelkie działania z zakresu kontroli obecności szkodników muszą być odpowiednio rejestrowane i dokumentowane;

Ad. 10)
do zakładu nie można przyjmować surowca lub składników zanieczyszczonych pasożytami, mikroorganizmami patogennymi, toksynami i obcymi substancjami, szkodnikami oraz zanieczyszczeniami;
atestacja dostawców surowców:
a) ocena systemów jakościowych dostawcy;
b) ocena stanu higienicznego obiektów produkcyjnych dostawcy;
c) zakup w oparciu o zatwierdzone certyfikacje;

tylko z dobrego surowca można otrzymać dobry produkt;
opakowania przeznaczone do kontaktu z żywnością muszą odpowiadać wymaganiom przewidzianym dla materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktów z żywnością;
opakowania nie mogą stanowić źródła zanieczyszczenia artykułów;

Ad.11)
magazyny powinny być zaprojektowane tak, aby:
umożliwić  utrzymanie czystości i porządku;
zapobiegać przedostawaniu szkodników;
zapewnić warunki odpowiedniej temperatury i wilgotności;
zapewnić odpowiednią segregację poszczególnych rodzajów żywności oraz produktów uszkodzonych;
odpowiednia rotacja produktów (FIFO)

Ad. międzynarodowa komisja ds. HACCP wpisany do Codex Alimentariu. Osoby wykonujące prace w procesie produkcji lub obrocie artykułami muszą:
a) przestrzegać higieny osobistej;
b) nosić właściwą czystą odzież  oraz jeżeli to niezbędne obuwie robocze;
c) stosować wymagane środki ochrony indywidualnej;
d) wymagany odpowiedni stan zdrowia potwierdzony orzeczeniem lekarskim;
e) osoba, która może spowodować zakażenie artykułów zgłasza niezwłocznie chorobę lub jej objawy kierującymi zakładem;
f) pracownik powinien zachować w każdym czasie czystość i porządek swojego stanowiska;
g) po zakończeniu pracy stanowisko posprzątać i usunąć wszelkie odpadki;
h) wykonywać pracę zgodnie z zasadami dobrej praktyki produkcyjnej

osoby kontrolujące lub zwiedzające zakład powinny być wyposażone w odzież ochronną, osłonę na włosy i jeżeli niezbędne obuwie;
podczas kontroli i zwiedzania zakładu należy przestrzegać zasad kierunku ….
od produktu gotowego do produktu brudnego(od strefy czystej do brudnej. wymagań mikrobiologicznych dla żywności ( ICMSF ) tego systemu przedstawiono ogólne zasady i definicję;
1983 r. program przygotowania żywności dla kosmonautów;
rok 1975 HACCP zaaprobowany przez WHO;
1980 r. U.S.A. 12)
opracowanie, wdrażanie, przestrzeganie instrukcji dobrej praktyki higienicznej;
nadzór na osobami mającymi kontakt z artykułami w zakresie przestrzegania przez te osoby warunków higieny osobistej i przestrzeganie higieny obrotu artykułami;
szkolenie osób biorących udział w produkcji obrocie artykułami w celu uzyskania przez te osoby kwalifikacji w zakresie podstawowych zagadnień określonych  w odrębnych przepisach;
szkolenie w zakresie systemu HACCP osób odpowiedzialnych w zakładzie za opracowanie wdrożenie i utrzymanie systemu HACCP.

HACCP – system bezpieczeństwa żywnościowego; od 1983 r. Firma Pillsbury we współpracy z NASA i laboratorium badawczym NATICK przygotowywała żywność dla programu kosmicznego – zasada „ zero defects”
Historia HACCP:
lata 60. HACCP został wpisany do Kodeksu Żywnościowego, a tym samym uznany przez WHO i FAO.
Zasady i tryb postępowania systemu HACCP ( 7 punktów)

1) Zidentyfikowanie i ocena zagrożeń;
2) Określenie krytycznych punków kontroli;
3) Ustalenie parametrów i limitów dla każdego CCP;
4) Ustalenie systemów monitorowania dla każdego CCP;
5) Ustalenie działań korygujących;
6) Ustalenie procedur weryfikacji systemu HACCP;
7) Opracowanie dokumentacji systemu HACCP.

Pochodzenie HACCP:
lata 60.